بَسمِ اَللهِ اَلرَّحمنِ اَلرَّحِیمِ »
غدیر تجلی ولایت
سال دهم هجرت و آخرین سال از عمر شریف پیامبر اسلام صلی الله علی وآله بود ، با تلاش همه جانبه آنحضرت تمام تعلیمات و احکام به آن سوی مرزهای جزیرة العرب رسیده بود در این هنگام جبرئیل نازل شد و به پیامبر فرمود خداوند سلام می رساند و می فرماید :من روح هیچ پیامبری را قبض نکردم مگر بعداز آنکه تمام احکام دین خود را به مردم رسانده باشد ، اجل تو هم نزدیک شده و دو حکم مهم از دستورات اعتقادی اسلام است که هنوز برای مردم به طور کامل و رسمی بیان نشده که باید به آنها برسانی یکی فریضه حج و دیگری مسأله ولایت و خلافت ،اینجا بود که حضرت پیک هایی را به اطراف مدینه فرستاد و تصمیم این سفر حج را به اطلاع همگان رساند ، هرکس توان حرکت داشت مهیای سفر شد ، این در حالی بود که از زمان هجرت به مدینه تا آن سال حضرت به حج نرفته بودند ، موعد فرا رسید و آن حضرت روز بیست و ششم ذی القعده ابودجانه را جانشین خود ساخت و با جمع زیادی که برای همراهی ایشان به مدینه آمدند که متشکل بودند از بزرگان مهاجر و انصار و همسران پیامبر صلی الله علی وآله و زنان وابسته همراه آنحضرت خصوصاً حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها و اسماء و ام سلمه ، این حج آخرین حج پیامبر بود که آنرا حجة الوداع نام نهادند .
تعداد کسانی که آنحضرت را در سفر همراهی می کردند تا یکصد و بیست هزار نفر نوشته اند . در آن وقت امام علی علیه السلام به فرمان پیامبرصلی الله علی وآله با جمعی به « نجران » و سپس به « یمن » رفته بود ، مأموریت ایشان دعوت مردم به اسلام و جمع آوری زکات و حل اختلافات قبیله ای آنان بود . حضرت هنگام حرکت از مدینه نامه ای برای ایشان نوشت و از وی و همراهانش برای شرکت در مراسم حج دعوت کرد .پس از چند روز پیامبر صلی الله علی وآله با همراهان به مکه رسیدند و اعمال حج را آغاز کردند و در مواضع مختلف احکام واجب و مستحب حج را برای مردم بیان نمودند .
امام علی علیهالسلام و لشکرش پس از پایان کارها با جمعیتی بالغ بر دوازده هزار نفر از اهل یمن عازم مکه شدند ، در آن وقت مکه شاهد یکی از باشکوه ترین مراسم اسلامی بود گویا ابراهیم خلیل و همه پیامبران الهی انتظار چنین روزی را می کشیدند .
صحن مسجد الحرام ، صفا و مروه و دامنه کوه های منا و عرفات و ... پر بود از جمعیتی که لبیک گویان با شعار « لا اله الا الله محمد رسول الله » به راز و نیاز مشغول بودند .
در این حال پیامبر آخرین دستورات الهی حج را به مسلمانان ابلاغ کرد و آخرین شائبه های شرک ، کفر و نفاق را محو و حاکمیت توحید و یکتاپرستی را در قالب اسلام ناب بیان نمود ، این سفر قبل از اینکه جنبه سیاسی و اجتماعی داشته باشد جنبه تعلیمی داشت .
پیامبر آخرین سفارش ها را به مردم این گونه بیان کرد که : « ای مردم سخنان مرا بشنوید شاید پس از این هرگز شما را در این مکان نبینم . ای مردم خون و مال شما بر یکدیگر حرام است و باید محترم بشمارید ، شما خدا را ملاقات خواهید کرد و از اعمالتیمناپرسند، گفتار مرا بفهمید ، من دو چیز گران مایه میان شما باقی می گزارم یکی کتاب خدا و دیگر عترتم که اگر به آنها تمسک بجوئید هرگز گمراه نخواهید شد[1].»
بیان ولایت در مراسم حج
در عرفات بود که دستور الهی رسید که علم و ودایع انبیاء را به علی علیه السلام تحویل بده و امر ولایت او را به مردم ابلاغ کن ، در این هنگام پیامبر بسیار گریستند به طوری که محاسن مبارک آنحضرت از اشک تر شد و حضرت از خداوند خواستند که او را از شرّ منافقین محافظت فرماید[2] .
در منی دوبار خطبه خواندند و اشاره کلی به ولایت امیر المومنین علیه السلام کردند ، اما در مسجد خیف بار دیگر جبرئیل نازل شد که خداوند می فرماید : « ولایت علی را به مردم برسان ولی در هیچ یک از این پیام ها وعده محافظت از شرّ دشمنان وجود نداشت .[3]»
سفر ولایت
روز سیزدهم ذی الحجة اعمال حج به پایان رسید با این که انتظار می رفت که پیامبر صلی الله علی وآله در این سفر آخر بیشتر در مکه بماند و خاطرات تلخ و شیرین زادگاه خود را مرور کند ولی بلافاصله پس از پایان مراسم حج به بلال دستور داد تا به مردم ابلاغ نماید که فردا ( روز چهاردهم ذی حجة ) همه باید حرکت کنند تا در وقت معین در غدیر خم حاضر باشند و کسی جز معلولان و ناتوانان باقی نمانند .
روز هیجدهم ذی حجه وقتی کاروان به منطقه جحفه رسید حضرت مسیر حرکت خود را به سمت غدیر تغییر داد و فرمود :
« اَیُّها اَلنُاس اَجِیبوُا داعی اَلله اَنَا رَسُولُ الله .[4]»
ای مردم دعوت کننده به سوی خدا را اجابت کنید که من پیام آور خدایم
